อยุธยา

แม่หยัวศรีสุดาจันทร์ (สิ้นพระชนม์ พ.ศ. 2091) เป็นสตรีในประวัติศาสตร์ไทยซึ่งเอกสารทางประวัติศาสตร์ระบุว่าเป็นพระมเหสีในพระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุธยา 2 พระองค์ คือ สมเด็จพระไชยราชาธิราช และขุนชินราช (หรือขุนวรวงศาธิราช) มีพระราชโอรส 2 พระองค์กับสมเด็จพระไชยราชาธิราช คือ สมเด็จพระยอดฟ้า และพระศรีศิลป์ และเมื่อสมเด็จพระยอดฟ้าเสวยราชย์สืบต่อจากพระราชบิดาขณะมีพระชนมายุ 11 พรรษา พระนางยังได้สำเร็จราชการแทนพระองค์

ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ หรือปรากฏในพระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ว่า ท้าวศรีสุลาลักษณ์ มีนามเดิมว่า แจ่ม เป็นนางบาทบริจาริกาในสมเด็จพระนารายณ์มหาราช และเป็นพระขนิษฐาของสมเด็จพระเพทราชา นางเป็นผู้ที่ได้ชื่อว่าเป็นหญิงมากรัก เพราะนอกจากจะเป็นพระสนมเอกในสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแล้ว ก็ยังมีความสัมพันธ์เชิงชู้สาวกับชายชาวโปรตุเกสคนหนึ่ง ต่อมาก็มีความสัมพันธ์กับเจ้าฟ้าน้อย พระราชอนุชาของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทำให้ชาวเมืองที่พบเห็นพฤติกรรมของนางต่างพากันขับเพลงเกริ่นถึงความไม่เหมาะสมของนาง ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ให้กำเนิดพระบุตรคนหนึ่งที่เกิดจากเจ้าฟ้าน้อยซึ่งเป็นชู้รัก คือ กรมขุนเสนาบริรักษ์ เมื่อเรื่องฉาวปรากฏ สมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงตั้งคณะที่ปรึกษาราชการแผ่นดินตัดสินความ พบว่าการกระทำของทั้งสองเป็นความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์ ที่สุดท้าวศรีจุฬาลักษณ์ถูกลงโทษด้วยการโยนให้เสือกิน